به نقل از «فرارو»

سبزترین کشور‌های جهان کدامند؟

تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۵۸۱۹۴

دنیای امروز با چالش‌های محیط‌زیستی متعددی از جمله تغییرات آب و هوایی، آلودگی و تخریب زمین مواجه است. در چنین شرایطی توجه به شاخص‌های سبز و تلاش برای حفظ محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است؛ کاری که سبزترین کشور‌های جهان انجام داده‌اند.

به گزارش تجارت نیوز، به عبارت دیگر، رتبه‌بندی کشور‌ها بر اساس شاخص‌های سبز می‌تواند به عنوان ابزاری برای سنجش عملکرد آن‌ها در زمینه حفظ محیط زیست و همچنین الهام‌بخش دیگر کشور‌ها برای حرکت در مسیر توسعه پایدار باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رتبه‌بندی سبزترین کشور‌های جهان

بر اساس گزارش منتشر شده توسط GreenMatch، ده کشور زیر به عنوان سبزترین کشور‌های جهان معرفی شده‌اند.

۱. سوئد

سوئد در رتبه نخست این فهرست قرار دارد. این کشور در مجموع شاخص‌ها توانسته است در صدر قرار بگیرد، اما در همه زمینه‌ها شرایط یکسانی ندارد؛ در شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) در جایگاه پنجم و در شاخص آینده سبز (GFI) در جایگاه نهم قرار دارد. این کشور همچنین پایین‌ترین میانگین سالانه PM ۲. ۵ غلظت در ۶ / ۶ میکروگرم بر مترمکعب را به خود اختصاص قرار داده است.

با این حال، مانند بیشتر کشور‌های اروپایی، اصلی‌ترین موضوع در رابطه با سوئد کاهش سرانه انتشار دی اکسید کربن است که تنها با ۴.۱۸ تن (چهارمین در اروپا) در رتبه ۲۸ دنیا قرار دارد.

این کشور امتیاز بسیار بالایی در شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) برای حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی به خود اختصاص داده که فاکتور مهمی برای قرار گرفتن نام آن در فهرست سبزترین کشور‌های جهان است.

۲. دانمارک

دانمارک یکی از پیشگامان ترویج پایداری محسوب می‌شود، بنابراین جای تعجب نیست که در فهرست سبزترین کشور‌های جهان رتبه بالایی دارد. این کشوردر شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) و GFI به ترتیب رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص داده است.

با این حال، از نظر انتشار سرانه دی‌اکسیدکربن با حدود با ۴.۴۳ تن و میانگین سالانه غلظت PM ۲.۵ با ۹.۶ میکروگرم بر متر مکعب، نسبتاً پایین‌تر است و به ترتیب در جایگاه‌های ۳۱ و ۱۶ قرار دارد.

یکی از نکات برجسته دانمارک این است که در صدر شاخص تصفیه فاضلاب EPI قرار دارد. یعنی ۱۰۰ درصد جمعیت آن به سیستم فاضلاب متصل هستند و ۱۰۰ درصد فاضلاب خانگی آن تصفیه می‌شود.

۳. انگلستان

با وجود سابقه این کشور، انگلستان در سال‌های اخیر در حال پیشرفت بوده و در فهرست سبزترین کشور‌های جهان قرار گرفته است. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ به هدف صفرخالص خود برسد. با رتبه دوم برای شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) و رتبه چهارم برای GFI، واضح است که انگلستان مصمم است آینده‌ای سبزتر را به واقعیت تبدیل کند.

با این حال، انگلستان هنوز هم برای کاهش انتشار دی اکسید کربن و میانگین سالانه غلظت PM ۲.۵ باید کار‌های زیادی انجام دهد، زیرا با تولید ۴.۶۶ تن دی‌اکسیدکربن و ۸.۸ میکروگرم بر متر مکعب PM ۲.۵، به ترتیب در جایگاه‌های ۳۴ و ۱۳ این شاخص‌ها قرار دارد.

انگلستان عملکرد بسیار خوبی در زمینه سیاست آب‌وهوایی دارد و رتبه سوم GFI و رتبه دوم شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) را برای این دسته به خود اختصاص داده است.

۴. فنلاند

فنلاند در شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) در رتبه سوم و در GFI در رتبه ششم قرار دارد. به طور خاص دلیل حضور فنلاند در فهرست سبزترین کشور‌های جهان، این است که در شاخص نوآوری پاک GFI برتری دارد و در رتبه اول قرار دارد. علاوه بر این، در جایگاه اول کمترین میانگین سالانه PM ۲. ۵ با غلظت ۵ / ۵ میکروگرم بر مترمکعب قرار گرفت.

فنلاند عمدتا باید بر کاهش انتشار دی اکسید کربن خود تمرکز کند، چرا که با سرانه ۷.۲۹ تن در جایگاه ۴۵ ام قرار دارد. این کشور در حال حاضر در حال اجرای تغییرات و برنامه‌هایی برای کاهش ۵۰ درصدی وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی تا سال ۲۰۳۰ است.

۵. سوئیس

سوئیس در فهرست سبزترین کشور‌های جهان، در جایگاه پنجم قرار گرفته است. این کشور در شاخص عملکرد محیطی EPI رتبه نهم و در شاخص آینده سبز GFI، رتبه چهاردهم را دارد.

اما سوئیس از نظر انتشار سرانه دی اکسید کربن و میانگین سالانه غلظت PM ۲.۵ امتیاز به‌نسبت پایین‌تری دارد. این کشور با انتشار ۴.۰۷ تن دی اکسید کربن، رتبه ۲۷ و با ۱۰.۸ میانگین سالانه میکروگرم در متر مکعب PM ۲.۵، رتبه ۲۰ را از آن خود کرده است. همچنین سوئیس برای شاخص‌های بهداشت و آب آشامیدنی EPI امتیاز کامل را دارد.

۶. فرانسه

در رتبه بعدی فهرست سبزترین کشور‌های جهان، فرانسه قرار گرفته و رتبه دوازدهم شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) و رتبه هفتم GFI را به خود اختصاص داده است. این کشور به طور سرانه ۴.۲۶ تن دی اکسید کربن تولید می‌کند، یعنی در رتبه ۲۹ قرار دارد.

علاوه بر این، فرانسه دارای میانگین سالانه PM ۲. ۵ غلظت ۱۱.۴ میکروگرم بر متر مکعب است که آن را در رتبه بیست و سوم لیست قرار می‌دهد. در سال ۲۰۱۵، فرانسه پذیرنده اولیه اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد شد. همچنین ششمین کشور سبز جهان، رتبه چهارم را برای اتخاذ سیاست‌های آب‌وهوایی GFI از آن خود کرده است.

۷. کاستاریکا

کاستاریکا، اولین کشور غیراروپایی در فهرست سبزترین کشور‌های جهان، یک پیشتاز واقعی در زمینه ایجاد آینده‌ای پایدارتر است. این جایگاه برای پایین‌ترین میانگین سالانه PM ۲. ۵ غلظت با ۷.۸ میکروگرم بر متر مکعب به دست آمده است. علاوه بر این، این کشور با ۱.۵۵ تن از نظر سرانه انتشار دی اکسید کربن در رتبه دوازدهم و در رتبه بیستم GFI قرار دارد.

با این حال، از میان ۱۸۰ کشور ارزیابی شده در شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI)، کاستاریکا تنها در جایگاه شصت و هشتم قرار دارد و قرار است انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را تا حدود ۳.۹۴ درصد در سال کاهش دهد.

۸. ایسلند

ایسلند، هشتمین کشور در فهرست سبزترین کشور‌های جهان، در رتبه نخست شاخص GFI و در جایگاه دهم شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) قرار دارد. همچنین با میانگین سالانه PM ۲. ۵ غلظت ۱ / ۶ میکروگرم بر مترمکعب، رتبه سوم را به خود اختصاص داد.

با این حال، سرانه انتشار دی اکسید کربن ایسلند جای پیشرفت دارد چرا که این کشور با ۹.۲۳ تن در رتبه ۵۶ قرار دارد. دولت قصد دارد تا سال ۲۰۴۰ به کربن خنثی دست یابد و تا سال ۲۰۵۰ عاری از سوخت فسیلی باشد، بنابراین باید در سال‌های آینده شاهد افزایش رتبه ایسلند باشیم.

۹. نروژ

نروژ، نهمین کشور در فهرست سبزترین کشور‌های جهان است و در شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) در رتبه بیستم و در GFI در رتبه پنجم قرار دارد. براساس گزارش GFI، این کشور در حوزه حمل و نقل سبز پیشرو است. نروژ دارای میانگین سالانه PM ۲. ۵ غلظت ۷.۵ میکروگرم بر متر مکعب و ۷.۷۴ تن دی اکسید کربن به طور سرانه است که آن را در جایگاه هفتم و ۴۹ ام قرار می‌دهد.

به منظور سبزتر شدن، نروژ در نظر دارد ۹۰ تا ۹۵ درصد از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خود را تا سال ۲۰۵۰ کاهش دهد.

۱۰. ایرلند

ایرلند که در فهرست سبزترین کشور‌های جهان رتبه ۱۰ را به خود اختصاص داده است، در جایگاه بیست و چهارم شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) و در جایگاه دوازدهم GFI قرار دارد. این کشور همچنین در رتبه سوم ستون جامعه سبز GFI قرار گرفته است.

علاوه بر این، ایرلند در رتبه نهم کمترین میانگین سالانه PM ۲. ۵ غلظت با ۸ میکروگرم بر متر مکعب قرار دارد. این در حالی است که ایرلند با سرانه تولید ۶.۶۸ تن دی اکسید کربن در رتبه ۴۱ قرار دارد. برای رسیدگی به این موضوع، دولت یک طرح اقدام آب و هوایی ایجاد کرده است که ایرلند را متعهد می‌کند تا زودتر از سال ۲۰۵۰ به نقطه صفر برسد.

شاخص‌های رتبه‌بندی سبزترین کشور‌های جهان

شاخص‌های مختلفی برای رتبه‌بندی سبزترین کشور‌های جهان در نظر گرفته شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر: استفاده از منابع انرژی پاک مانند انرژی خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی، نقشی کلیدی در کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و حفظ محیط زیست دارد.

– حفظ تنوع زیستی: سبزترین کشور‌های جهان به تنوع زیستی برای سلامتی و پایداری سیاره زمین توجه ویژه‌ای دارند. کشور‌هایی که در حفظ تنوع زیستی گام برمی‌دارند، در این رتبه‌بندی امتیاز بالاتری کسب می‌کنند.

– مدیریت پایدار منابع: مدیریت پایدار منابع طبیعی مانند آب، خاک و جنگل‌ها، برای حفظ محیط زیست و رفاه نسل‌های آینده ضروری است.

– کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای: انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، عامل اصلی تغییرات آب‌وهوایی است. سبزترین کشور‌های جهان برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای تلاش می‌کنند و در نتیجه در این رتبه‌بندی امتیاز بالاتری کسب می‌کنند.

– سرمایه‌گذاری در نوآوری‌های محیط‌زیستی: سرمایه‌گذاری در نوآوری‌های محیط زیستی مانند فناوری‌های تصفیه آب و هوا، می‌تواند به حل چالش‌های زیست‌محیطی کمک کند.

– سیاست‌های سختگیرانه محیط‌زیستی: وجود سیاست‌های سختگیرانه زیست‌محیطی، می‌تواند به حفظ محیط زیست و ارتقای کیفیت زندگی انسان‌ها کمک کند.

ایران در چه جایگاهی قرار دارد؟

ایران، اما با وجود پتانسیل‌های قابل توجه در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، جایگاه خوبی در فهرست سبزترین کشور‌های جهان ندارد؛ به گونه‌ای که سال‌هاست چالش‌هایی مانند آلودگی هوا، خشکسالی و تخریب زمین، از جمله مهم‌ترین مشکلات محیط زیستی ایران هستند در نتیجه باید تلاش‌های خود را در زمینه پایداری افزایش دهد.

این کشور رتبه ۱۳۳ را در شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) و رتبه ۷۶ را در شاخص آینده سبز (GFI) دارد. از نظر سرانه انتشار دی اکسید کربن با ۸.۲۶ تن و میانگین سالانه PM ۲. ۵ غلظت آن با ۳۰.۳ میکروگرم بر متر مکعب در رتبه ۵۹ جهان قرار گرفته است.

از میان کشور‌های منطقه، عربستان، ترکیه و قطر نیز به ترتیب رتبه‌های ۶۵، ۶۷ و ۶۹ را از نظر سرانه انتشار دی اکسید کربن به خود اختصاص داده‌اند.

در فهرست سبزترین کشور‌های جهان، ایران در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارد؛ به گونه‌ای که از آخر دوم است. قطر آخر است و ترکیه، چین، عربستان سعودی، ویتنام، اندونزی، مالزی، الجزایر و کویت نیز شریط خوبی در این زمینه ندارند.

چه باید کرد؟

برای ارتقای رتبه ایران در فهرست سبزترین کشور‌های جهان، لازم است اقداماتی مانند موارد زیر انجام شود:

– سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر: توسعه منابع انرژی پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی می‌تواند به کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کند.

– ارتقای سطح آگاهی عمومی: آموزش و اطلاع‌رسانی به مردم در مورد اهمیت حفظ محیط زیست و راهکار‌های مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی می‌تواند به افزایش مشارکت عمومی در این زمینه کمک کند.

گزارش سبزترین کشور‌های جهان نشان می‌دهد که هنوز راه زیادی برای رسیدن به دنیایی پایدار و عاری از آلودگی پیش رو داریم. با این حال، تلاش‌های کشور‌های پیشرو در این زمینه می‌تواند الهام‌بخش دیگر کشور‌ها برای حرکت در مسیر توسعه پایدار و حفظ محیط زیست باشد.

منبع: فرارو

کلیدواژه: قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل کاهش انتشار گاز های گلخانه ای شاخص عملکرد زیست محیطی خود اختصاص داده میکروگرم بر متر مکعب میانگین سالانه خود اختصاص تن دی اکسید کربن حفظ محیط زیست محیط زیستی رتبه بندی سال ۲۰۵۰ رتبه سوم شاخص ها تا سال ۵ غلظت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۵۸۱۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حداقل چند درصد اقتصاد جهان وابسته به ذخایر ژنتیکی است؟

محمدرضا اشرف زاده مدیر کل دفتر ذخایر ژنتیکی حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست کشور در گفتگو با خبرنگار محیط زیست باشگاه خبرنگاران جوان درباره ذخایر ژنتیکی در کشور این گونه بیان کرد: تنوع زیستی به تمامی شکل‌های تنوع در سیستم های حیاتی با ساختار سلسله مراتبی شامل ژن، گونه و اکوسیستم اشاره دارد. مکانیسم های بروز تنوع در اطلاعات ژنها، ماده خام لازم برای عملکرد انتخاب طبیعی، واگرایی جمعیتها و ظهور گونه‌های متنوع جدید را پایه گذاری می کند و در سطحی بالاتر، از ترکیب گونه های مختلف جوامع و اکوسیستمهای متنوعی خلق می گردد.    تنوع ذخایر ژنتیکی و زیستی چه کمکی می‌تواند به زیست یک کشور کند؟   او گفت:از خدمات ارائه شده توسط تنوع زیستی به نوع بشر می‌توان به تامین آب آشامیدنی، اکسیژن، غذا، دارو، تجزیه زباله و به بطور کلی کمک به سیاره زمین برای مواجه با بلایای طبیعی اشاره کرد. بخش عمده‌ای از منابع غذایی ما به واسطه خدمات زیست محیطی قابل توجه گونه‌های گرده افشان تهیه میشود. انواع گونهها و نژاد‌های دام، طیور و آبزیان که در طول هزاران سال از خویشاوندان وحشی خود توسط انسان اهلی سازی شده اند در جهت تولید و تامین مواد غذایی انسان استفاده می‌شوند.    اشرف زاده ادامه داد :کشت و اهلی سازی انواع متعدد گونه و واریته های گیاهی از اجداد وحشی آنها در طول تاریخ بشر به تغییر سبک زندگی جوامع انسانی از جامعه شکارگر-گرداور به جوامع یکجانشین و توسعه کیفی تمدن نوع بشر منتج شده است. بسیاری از دارو‌ها از ترکیبات موجود در طبیعت مشتق یا مدل شده اند. از ۲۵۲ دارویی که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان دارو‌های اساسی و ضروری در نظر گرفته شده است، ۱۱ درصد منحصراً منشاء گیاهی دارند و تعداد قابل توجهی نیز دارو‌های مصنوعی به دست آمده از پیش ساز‌های طبیعی هستند. برای مثال، آسپرین ریشه در گیاهان دارویی دارد و ترکیب اصلی این دارو برای اولین بار از یک ترکیب شیمیایی طبیعی به نام سالیسین، که در گیاهانی مانند بید و مورد سبز وجود دارد، ساختند. پنی سیلین و تتراسایکلین و همچنین سایر آنتی بیوتیک‌ها به صورت کلی فراورده‌ها یا موادی هستند که از میکروارگانیسم‌ها تولید یا مشتق می‌شوند.   او گفت:تنوع زیستی در حفظ چرخه آب نقش کلیدی دارد. تعرق (حرکت آب از طریق پوشش گیاهی و خاک)، ۶۲ درصد از آب شیرین قابل تجدید سالانه سیاره ما را تأمین می‌کند. تنوع زیستی همچنین آب را پاکسازی و تصفیه می‌کند. به عنوان مثال، گیاهان تالابی به حذف فلزات سنگین کمک می‌کنند. پوشش گیاهی بر الگو‌های بارندگی محلی تأثیرگذار است. حذف گیاهان در مقیاس بزرگ این الگو‌ها را به طور جدی تغییر می‌دهد. از طریق فتوسنتز، گیاهان از دی اکسید کربن، نور خورشید و آب برای تولید انرژی و آزادسازی اکسیژن استفاده می‌کنند.    اشرف زاده تصریح کرد: یکی از بزرگترین منابع اکسیژن مورد نیاز ما برای تنفس فیتوپلانکتون هایی هستند که در نزدیکی سطح اقیانوس زندگی می‌کنند. جوامع گیاهی، ازن موجود در سطح زمین، مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد و سایر گاز‌های گلخانه‌ای را جذب می‌کنند.    او گفت: باکتری ها، قارچ ها، کرم ها، حشرات، پرندگان، سوسک‌ها و سایر موجودات زنده تجزیه کننده هستند و با تجزیه و بازچرخانی عناصر کربن، نیتروژن و فسفر، مواد ضروری را برای رشد جوامع گیاهی جدید فراهم می‌سازند. بدون این عمل زمین قادر به پشتیبانی از حیات نیست.   اشرف زاده بیان کرد: به تنوع DNA در افراد تشکیل دهنده یک گونه تنوع ژنتیکی گفته می شود. تنوع در سطح ژن منجر به تنوع در توالی و ساختار و عملکرد پروتئین ها و خلق عملکردهای جدید می شود.    او گفت:این فرایند منجر به ایجاد تنوع در ویژگی‌های افراد درون یک گونه یا به عبارت دیگر تنوع درون گونه ای می شود. این تنوع درون گونه ای، ماده لازم برای سازش جمعیت ها با شرایط محیطی ناهمگون را فراهم کرده و بدنبال این سازش واگرایی جمعیتی اتفاق می افتد. این تمایزات بین جمعیتی در بعد زمان عمق پیدا کرده و منجر به جدا شدن خزانه ژنتیکی جمعیت¬های یک گونه و گونه زایی می شود.    اشرف زاده تصریح کرد:بر همین اساس، دومین سطح از تنوع زیستی یعنی تنوع در سطح گونه شکل می گیرد. در یک سطح بالاتر، از تلفیق گونه های مختلف با اجزای غیرزیستی متفاوت اکوسیستم¬های متنوعی ایجاد شده که تشکیل دهنده سومین سطح از تنوع زیستی تحت عنوان تنوع اکوسیستمی است.    او گفت:تنوع ژنتیکی، ماده خام مورد نیاز برای اصلاح و توسعه نژاد‌های حیوانی جدید و همچنین ارقام زراعی را بسته به نیاز‌های بشر در حوزه کشاورزی فراهم می‌آورد. خزانه ژنتیکی موجودات زنده بزرگترین منبع برای توسعه محصولات در حوزه زیست فناوری است. تنوع ژنتیکی موجود در جمعیت های حیات وحش سنگ بنای زیستایی و برازش زیستی آنها است. همچنین، تنوع ژنتیکی در جمعیت های حیات وحش امکان سازگاری و تاب اوری آنها را در مواجهه با تغییرات زیست محیطی فراهم می کند.    اشرف زاده تصریح کرد: حیات بسیار متنوع است. بر اساس برخی برآورد ها، در حال حاضر بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون گونه یوکاریوتی روی زمین زیست می کنند. این برآورد در مورد باکتری ها و آرکی ها به تریلیون ها گونه می رسد.    او گفت:این تنوع زیستی خارق العاده و وصف ناپذیر به شکلی بحرانی در خطر انقراض قرار دارد. بر اساس داده های موجود از سال ۱۹۷۰ تاکنون، یعنی حدود نیم قرن، به طور متوسط هر گونه در حدود ۷۰ درصد از جمعیت خود را از دست داده است. اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، پیش بینی می کند در صورت ادامه شرایط کنونی تا سال ۲۰۵۰ نیمی از تنوع زیستی حال حاضر در سطح گونه منقرض خواهد شد.   اشرف زاده تصریح کرد: بطور کلی، عوامل تهدید کننده تنوع زیستی را در پنج دسته شامل تخریب زیستگاه، گونه های مهاجم، تغییرات اقلیم، بهره برداری بیش از حد و آلودگی محیط زیست طبقه بندی می کنند. اگر چه بطور کلی از بین رفتن و تخریب زیستگاه را مهمترین عامل تهدید کننده تنوع زیستی می دانیم، اما وزن دهی به هر کدام از این عوامل از منظر مقدار آسیب به تنوع زیستی با در نظر گرفتن عواملی نظیر رده موجود زنده، ویژگی های گونه، شرایط محیطی و زمان رتبه این عوامل را تغییر می دهد. به عنوان مثال، در پستاندارن خشکی زی مهمترین عامل تهدید از بین رفتن و تخریب زیستگاه، اما در پستاندران دریایی مهمترین عامل بهره¬برداری بیش از حد است.    برنامه‌های حفاظت از ذخایر ژنتیکی   او گفت: با توجه به اندازه جمعیت انسان که عملا امکان حفظ تمامی جمعیت های حیات وحش را ناممکن ساخته، مهمترین راهکار ما برای حفظ تنوع زیستی انتخاب مناطقی با بیشترین غنای زیستی و متوقف ساختن یا به حداقل رساندن فشار توسعه ای انسان در آنجا یا حفاظت درون زیستگاهی است. بر همین اساس، سازمان حفاظت محیط زیست کشور مناطقی را در قالب ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، مناطق چهارگانه (پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش و مناطق حفاظت‌شده) و مناطق شکار ممنوع تحت حفاظت دارد. در حال حاضر، ۳۲۰ منطقه به عنوان مناطق حفاظت شده با مساحت حدود ۱۹ میلیون هکتار تحت حفاظت سازمان حفاطت محیط زیست قرار دارد. اما در مورد برخی گونه¬ها این راهکار بنا به دلایلی کافی نبوده و نیاز به حفظ جمعیت¬هایی از آنها خارج از زیستگاه طبیعی در اسارت وجود دارد. در چنین مواردی ایجاد مراکزی همچون باغ وحش ها، اکواریوم ها، مراکز تکثیر در اسارت و باغ¬های گیاه شناسی تحت عنوان حفاظت برون زیستگاهی درون تنی برای تکثیر و پرورش جمعیت های وحشی پیشنهاد می¬شود که مکمل حفاظت درون زیستگاهی است.    او گفت:شیوه دیگری از حفاظت برون زیستگاهی حفاظت از منابع ژنتیکی در قالب بانک های ژن حیات وحش است که حاوی DNA و یا بافت های مختلف گونه های حیات وحش هستند.    اشرف زاده تصریح کرد: از جمله کاربرد‌های حفاظتی بانک‌های ژن می‌توان به انجام تحقیقات تخصصی در زمینه تنوع ژنتیکی و ژنتیک جمعیت به منظور اتخاذ و توسعه راهبرد‌ها و اقدامات حفاظتی همچون نقل و انتقال حیوانات، معرفی مجدد گونه‌ها به زیستگاه‌های طبیعی و به حداقل رساندن درون آمیزی در برنامه‌های تکثیر در اسارت اشاره داشت. شاخه ژنتیک حفاظت به استفاده از داده های ژنتیکی در جهت حفاظت از تنوع زیستی در سطح ژن می پردازد. در این شاخه، به منظور ارزیابی برازش ژنتیکی یک جمعیت اقدام به برآورد پارامتر‌های ژنتیکی مهم مانند ارزیابی تنوع، فرسایش و آسیب پذیری ژنتیکی می شود. رانش ژنتیکی، مهاجرت، انتخاب و جهش فرایند‌های تکاملی اولیه شکل دهنده تنوع ژنتیکی هستند.   او گفت:  این فرایند‌ها ویژگی های جمعیتی شامل تنوع ژنتیکی، تمایز ژنتیکی، اندازه جمعیت موثر و جریان ژنی را مشخص می کنند. بانک های ژن حاوی بافت و DNA حیات وحش بواسطه دسترسی به منابع مورد نیاز برای انجام این گونه مطالعات حائز اهمیت هستند.   اشرف زاده بیان کرد: همچنین، از اطلاعات ژنتیکی کسب شده از این منابع ژنتیکی می توان برای شناسایی بیماری های ژنتیکی و شناسایی نمونه های مشکوک کسب شده از متخلفین حیات وحش اقدام کرد. بانک بافت سازمان حفاظت محیط زیست ایران حاوی بیش از ۴۰۰۰ کرایوویال از انواع بافت های حیات وحش کشور اعم از پستانداران، پرندگان، خزندگان، ماهیان و دوزیستان است.   او گفت، یکی دیگر از گام‌های اساسی در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی کشور، تدوین و تصویب قوانین و مقررات مناسب است که در این خصوص قانون حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی کشور در سال ۱۳۹۷ ابلاغ شده است. در همین راستا و به منظور انجام تکالیف قانونی سازمان به نحو مطلوب، اقدامات ذیل در دستور کار قرار دارد:تجدیدنظر و به روز رسانی در برنامه‌ریزی‌های بانک ژن ستاد و شش بانک ژن استانی به عنوان بانک‌های ژن موازی و ارتقای کمی و کیفی آنها تدوین، به روز رسانی و ابلاغ دستورالعمل‌های مرتبط با قوانین و اسناد بالادستی، تهیه نقشه ژنتیکی گونه‌های در تهدید حیات وحش کشور،غنی سازی بانک‌های ژن از نظر تعداد و پراکنش جغرافیایی نمونه‌های زیستی و غنای گونه‌ای، فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم جهت ایجاد و تکمیل سامانه‌های اطلاعاتی، به منظور ساماندهی داده‌ها و اطلاعات منابع ژنتیکی در حوزه حیات وحش، برنامه‌ریزی و اقدام در خصوص استفاده از فناوری‌ها و رویکرد‌های نوین در حفاظت و مدیریت ذخایر ژنتیکی نظیر کاربرد هوش مصنوعی،ارزیابی و اقدام در زمینه فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم به منظور ایجاد بانک سلولی گونه‌های در معرض خطر در سازمان حفاظت محیط زیست،تنویر افکار عمومی و تقویت دانش تخصصی در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی حیات وحش،تقویت ارتباط با سازمان‌های مسئول، دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و مراکز علمی پژوهشی در زمینه حفاظت و مدیریت ذخایر ژنتیکی حیات وحش.   حداقل چند درصد اقتصاد جهان و چند درصد نیاز‌های بشر وابسته به ذخایر ژنتیکی و مشتقات زیستی است؟   اشرف ‌زاده تصریح کرد؛ تجزیه و تحلیل ۱۶۳ بخش صنعت و زنجیره تامین آنها نشان داده است که بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی جهان نسبتا یا شدیدا به طبیعت و خدمات آن وابسته است. گرده افشانی، کیفیت آب و کنترل بیماری، سه نمونه از خدماتی هستند که یک اکوسیستم می‌تواند ارائه دهد.   او گفت: ۴۴ تریلیون دلار از تولید ارزش اقتصادی بیش از نیمی از کل تولید ناخالص داخلی جهان  به طور نسبی یا به شدت به طبیعت و خدمات آن وابسته است و در نتیجه در معرض خطرات ناشی از دست دادن طبیعت قرار دارد. ساخت و ساز (۴ تریلیون دلار)، کشاورزی (۲.۵ تریلیون دلار) و غذا و نوشیدنی (۱.۴ تریلیون دلار) سه صنعت بزرگ هستند که بیشترین وابستگی را به طبیعت دارند. در مجموع، ارزش آنها تقریباً دو برابر اندازه اقتصاد آلمان است. چنین صنایعی به استخراج مستقیم منابع از جنگل‌ها و اقیانوس‌ها یا ارائه خدمات اکوسیستمی مانند خاک‌های سالم، آب تمیز، گرده افشانی و آب و هوای پایدار متکی هستند.   او گفت: از آنجایی که طبیعت ظرفیت خود را برای ارائه چنین خدماتی از دست می‌دهد، این صنایع می‌توانند به طور قابل توجهی مختل شوند. صنایع بسیار وابسته به طبیعت ۱۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی (۱۳ تریلیون دلار) را تولید می‌کنند، در حالی که صنایع با وابستگی نسبی ۳۷ درصد (۳۱ تریلیون دلار) تولید می‌کنند. بسیاری از صنایع در زنجیره تامین خود «وابستگی‌های پنهان» قابل توجهی به طبیعت دارند و ممکن است بیش از حد انتظار در معرض خطر اختلال باشند.   اشرف زاده تصریح کرد: از منظر جهانی، اقتصاد‌های بزرگتر دارای بالاترین مقادیر مطلق تولید ناخالص داخلی در بخش‌های وابسته به طبیعت هستند: ۲.۷ تریلیون دلار در چین، ۲.۴ تریلیون دلار در اتحادیه اروپا و ۲.۱ تریلیون دلار در ایالات متحده.   او گفت: اگر چه بطور کلی از بین رفتن و تخریب زیستگاه را مهمترین عامل تهدید کننده تنوع زیستی میدانیم، اما وزن دهی به هر کدام از این عوامل از منظر مقدار آسیب به تنوع زیستی با در نظر گرفتن عواملی نظیر رده موجود زنده، ویژگی های گونه، شرایط محیطی و زمان رتبه این عوامل را تغییر میدهد. به عنوان مثال، در پستاندارن خشکی زی مهمترین عامل تهدید از بین رفتن و تخریب زیستگاه، اما در پستانداران دریایی مهمترین عامل بهره برداری بیش از حد است.     برنامه‌های حفاظت از ذخایر ژنتیکی   اشرف زاده تصریح کرد: با توجه به اندازه جمعیت انسان که عملا امکان حفظ تمامی جمعیت های حیات وحش را ناممکن ساخته، مهمترین راهکار ما برای حفظ تنوع زیستی انتخاب مناطقی با بیشترین غنای زیستی و متوقف ساختن یا به حداقل رساندن فشار توسعهای انسان در آنجا یا حفاظت درون زیستگاهی است. بر همین اساس، سازمان حفاظت محیط زیست کشور مناطقی را در قالب ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، مناطق چهارگانه (پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش و مناطق حفاظت‌شده) و مناطق شکار ممنوع تحت حفاظت دارد.    او گفت:در حال حاضر، ۳۲۰ منطقه به عنوان مناطق حفاظت شده با مساحت حدود ۱۹ میلیون هکتار تحت حفاظت سازمان حفاطت محیط زیست قرار دارد. اما در مورد برخی گونه ها این راهکار بنا به دلایلی کافی نبوده و نیاز به حفظ جمعیت هایی از آنها خارج از زیستگاه طبیعی در اسارت وجود دارد. در چنین مواردی ایجاد مراکزی همچون باغ وحشها، اکواریومها، مراکز تکثیر در اسارت و باغ های گیاه شناسی تحت عنوان حفاظت برون زیستگاهی درون تنی برای تکثیر و پرورش جمعیت های وحشی پیشنهاد می شود که مکمل حفاظت درون زیستگاهی است.    اشرف زاده تصریح کرد:شیوه دیگری از حفاظت برون زیستگاهی حفاظت از منابع ژنتیکی در قالب بانکهای ژن حیات وحش است که حاوی DNA و یا بافت¬های مختلف گونه¬های حیات وحش هستند. از جمله کاربرد‌های حفاظتی بانک‌های ژن می توان به انجام تحقیقات تخصصی در زمینه تنوع ژنتیکی و ژنتیک جمعیت به منظور اتخاذ و توسعه راهبرد‌ها و اقدامات حفاظتی همچون نقل و انتقال حیوانات، معرفی مجدد گونه‌ها به زیستگاه‌های طبیعی و به حداقل رساندن درون آمیزی در برنامه‌های تکثیر در اسارت اشاره داشت. شاخه ژنتیک حفاظت به استفاده از داده¬های ژنتیکی در جهت حفاظت از تنوع زیستی در سطح ژن می پردازد.    او گفت: در این شاخه، به منظور ارزیابی برازش ژنتیکی یک جمعیت اقدام به برآورد پارامتر‌های ژنتیکی مهم مانند ارزیابی تنوع، فرسایش و آسیب پذیری ژنتیکی می شود. رانش ژنتیکی، مهاجرت، انتخاب و جهش فرایند‌های تکاملی اولیه شکل دهنده تنوع ژنتیکی هستند. این فرایند‌ها ویژگی های جمعیتی شامل تنوع ژنتیکی، تمایز ژنتیکی، اندازه جمعیت موثر و جریان ژنی را مشخص میکنند. بانکهای ژن حاوی بافت و DNA حیات وحش بواسطه دسترسی به منابع مورد نیاز برای انجام این گونه مطالعات حائز اهمیت هستند.   اشرف زاده تصریح کرد:همچنین، از اطلاعات ژنتیکی کسب شده از این منابع ژنتیکی میتوان برای شناسایی بیماریهای ژنتیکی و شناسایی نمونه های مشکوک کسب شده از متخلفین حیات وحش اقدام کرد. بانک بافت سازمان حفاظت محیط زیست ایران حاوی بیش از ۴۰۰۰ کرایوویال از انواع بافتهای حیات وحش کشور اعم از پستانداران، پرندگان، خزندگان، ماهیان و دوزیستان است.یکی دیگر از گام‌های اساسی در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی کشور، تدوین و تصویب قوانین و مقررات مناسب است که در این خصوص قانون حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی کشور در سال ۱۳۹۷ ابلاغ شده است.   او گفت:در همین راستا و به منظور انجام تکالیف قانونی سازمان به نحو مطلوب، اقدامات ذیل در دستور کار قرار دارد:تجدیدنظر و به روز رسانی در برنامه‌ریزی‌های بانک ژن ستاد و شش بانک ژن استانی به عنوان بانک‌های ژن موازی و ارتقای کمی و کیفی آنها، تدوین، به روز رسانی و ابلاغ دستورالعمل‌های مرتبط با قوانین و اسناد بالادستی،تهیه نقشه ژنتیکی گونه‌های در تهدید حیات وحش کشور، غنی سازی بانک‌های ژن از نظر تعداد و پراکنش جغرافیایی نمونه‌های زیستی و غنای گونه‌ای،فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم جهت ایجاد و تکمیل سامانه‌های اطلاعاتی، به منظور ساماندهی داده‌ها و اطلاعات منابع ژنتیکی در حوزه حیات وحش،برنامه‌ریزی و اقدام در خصوص استفاده از فناوری‌ها و رویکرد‌های نوین در حفاظت و مدیریت ذخایر ژنتیکی نظیر کاربرد هوش مصنوعی، ارزیابی و اقدام در زمینه فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم به منظور ایجاد بانک سلولی گونه‌های در معرض خطر در سازمان حفاظت محیط زیست،تنویر افکار عمومی و تقویت دانش تخصصی در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی حیات وحش، تقویت ارتباط با سازمان‌های مسئول، دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و مراکز علمی پژوهشی در زمینه حفاظت و مدیریت ذخایر ژنتیکی حیات وحش.   باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی محیط زیست